حساسیت دارویی چیست؟
حساسیت دارویی یا آلرﮊی دارویی یک واکنش ناخوشایند سیستم ایمنی بدن به دارو است. در واقع بدن دارو را به عنوان یک عامل خطرناک حساب کرده و با آن مقابله میکند. به طور معمول این واکنش نسبت به داروها شایع نیست ولی ممکن است در برخی افراد نسبت به بعضی داروها این مساله دیده شود.
علائم این حساسیت دارویی میتواند شامل تورم و قرمز شدن پوست، خارش و در موارد شدید تنگی نفس و افت فشار خون منجر به مرگ باشد.
حساسیت دارویی به معنی عوارض دارویی نیست. عارضه دارویی به معنی تاثیر ناخوشایند و ذاتی ناشی از خود دارو است. عارضه دارو ممکن است در همه افراد با دریافت کافی دارو ایجاد شود ولی حساسیت دارویی فقط در تعداد کمی از افراد ایجاد میشود.
علائم حساسیت دارویی چیست؟
چند نوع متفاوت حساسیت دارویی وجود دارد که هر کدام علائم متفاوتی دارند.
یک نوع آن، حساسیت دارویی فوری است زیرا بلافاصله در عرض چندین دقیقه بعد از ورود دارو به بدن علائم مربوطه ایجاد میشود. غالبا داروی مسبب این واکنش، قبلا بدون مشکلی خاص توسط فرد مورد استفاده بوده است. علائم مربوطه شامل:
- کهیر به صورت تورم و قرمزی پوست که معمولا خارش دار است.
- خارش پوست
- گرگرفتگی پوست
- تورم صورت، گلو، دست یا پا
- گرفتگی گلو، خشونت صدا، خس خس سینه یا تنگی نفس
- تهوع، استفراغ و درد شکم
- احساس سبکی سر
این نوع واکنش دارویی، جدی است چون با ادامه مصرف دارو بدتر میشود. با تشدید علائم، احتمال بروز یک واکنش حساسیتی مرگ بار و منتشر در سراسر بدن به نام آنافیلاکسی وجود دارد.
نوع دیگر حساسیت دارویی که به آن حساسیت دارویی تاخیری نیز گفته میشود، خیلی شایع تر ولی کمتر خطرناک است. این واکنش عمدتا به صورت قرمز شدن پوست چند روز بعد از شروع دارو ایجاد میشود.
ممکن است خارش داشته باشد یا نداشته باشد. در این واکنش سایر علائم که در واکنش قبلی گفته شد دیده نمیشود. همچنین این واکنش معمولا پیشرونده نبوده و به جز پوست باعث درگیری سایر اعضا نمیشود.
آیا من باید به پزشک مراجعه کنم؟
این بستگی به نوع واکنش پوستی شما دارد.
در صورت بروز علائم زیر به دنبال مصرف یک داروی جدید، بلافاصله با اورﮊانس برای انتقال فوری به بیمارستان تماس بگیرید:
- خس خس سینه یا تنگی نفس
- درد یا سنگینی در قفسه سینه
- از هوش رفتن
- تورم صورت، لبها، زبان یا گلو
همچنین در صورت بروز علائم زیر به دنبال مصرف یک داروی جدید به پزشک مراجعه کنید:
- کهیر به صورت تورم و قرمزی پوست که به شدت خارش دار است.
- احساس آسیب رساندن به خود را داشته باشید.
- درد شدید شکم یا حالت تهوع
- تب بالا
- درد روی پوست
- تاول پوستی
- تحریک مخاطات دهان و چشم
حساسیت دارویی چگونه درمان میشود؟
اگر شما دچار واکنش شدید ناشی از حساسیت به دارو شده اید، باید در بیمارستان درمان شوید. در بیمارستان و با نظر پزشک تحت درمان هایی قرار میگیرید که پاسخ حساسیت بدن به دارو را کاهش میدهد.
بعد از برطرف شدن علائم، پزشک برای کشف داروی مسبب این واکنش تلاش میکند. وقتی داروی مورد نظر مشخص شد، پزشک سعی در عوض کردن آن دارو با داروی کم عارضه تر میکند. اما اگر امکان قطع دارو به علت بیماری زمینه ای وجود نداشت، بهتر است با یک متخصص آلرﮊی در مورد نحوه ادامه درمان مشورت کنید.
آیا من به بررسی آزمایشگاهی نیاز دارم؟
ممکن است. در صورتیکه متخصص آلرﮊی شک به واکنش حساسیت فوری برای شما داشته باشد، ممکن است تستهای حساسیت درخواست شود. شایع ترین بررسی درخواستی تست های پوستی است. در این تست مقادیر بسیار کمی از داروهای مظنون به حساسیت به پوست تزریق شده تا در صورت وجود حساسیت به دارو، واکنش پوستی رویت شود.
اگر واکنش پوستی شما محدود به قرمزی پوست بود، ممکن است متخصص حساسیت شما درخواست تست چالش دارو کند. در این تست بروز واکنش حساسیتی مشابه به دنبال مصرف مقادیر کم دارو توسط پزشک بررسی میشود. این تست معمولا در مورد داروهایی انجام میشود که به طور شایع مورد استفاده هستند و به راحتی نمیتوان آنها را با داروهای دیگر جایگزین کرد.
آیا میتوان از بروز حساسیت دارویی پیشگیری کرد؟
اگر شما از وجود حساسیت به یک دارو اطلاع داشته باشید با رعایت احتیاطات زیر میتوانید شانس تکرار آن را کم کنید:
- اطلاع رسانی به کادر درمان در بیمارستان یا داروخانه در مورد حساسیت به دارو- داروها ترکیبات مختلفی دارند و گاهی مشخص نیست حساسیت نسبت به کدامیک وجود دارد. همچنین ممکن است داروهای مختلف ترکیباتی مشابه داشته باشند. بنابراین ممکن است نسبت به چند داروی مختلف حساسیت ایجاد شود. با اطلاع به کادر درمان در مورد وجود حساسیت دارویی، امکان تجویز دارویی با احتمال کمتر حساسیت وجود دارد.
- پوشیدن گردن بند یا دستبند مخصوص با داشتن هشدار حساسیت به دارویی خاص
